Het bieden van psychische en functionele veiligheid op de werkvloer is niet alleen een verplichting maar ook de basis voor een goede werksfeer en motivatie. Het draagt bij aan een optimale bedrijfsvoering. Daarom zijn opleiding, certificering, training en psychische begeleiding essentieel voor een goede bedrijfsvoering.
In oktober vond bij KNAP Automation in Papendrecht een rondetafelgesprek plaats met organisaties die zich bezighouden met Veiligheid en (Psychische) gezondheid. Peter Matze van KNAP Automation, Marja Walraven van STC Next, Raoul Bandell van SERIS Security, John van Schelt van Viva Consultancy, Nick Vlot van de Vlot Groep, Eric IJzerman van Invistra en Ton Twigt van Deviaa spraken over het creëren van veilige werksituaties en het belang van psychische veiligheid en gezondheid.
Een bekend spreekwoord is: “Als het kalf verdronken is dempt men de put.” Je ziet pas het veiligheidsprobleem als het er is. Op de markt is veel te vinden op het gebied van advisering en training op het gebied van veiligheid en gezondheid. Belangrijk bespreekpunt was de psychologische vrijheid om (on)veiligheid bespreekbaar te maken. Daar ligt het startpunt om veiliger te kunnen werken. De kennis en ervaring is beschikbaar op de markt. De techniek ook, maar de drijfveer om iets aan te pakken is echter vaak financieel. Maar daar ligt volgens de deelnemers juist de ‘winst’. De bedrijfsvoering is er bij gebaat om in een veilige omgeving te werken. Het verhoogt de motivatie en uiteindelijk het bedrijfsresultaat. Het wachten tot het fout gaat kan zelfs een groot bedrijfsrisico betekenen.
Waar regeert angst
Erik IJzerman van Invistra ziet dat als mensen goed in hun vel zitten en de sfeer met elkaar goed is er een basis is voor een veilige en een gezonde werksituatie. John van Schelt, van Viva consultancy, beaamt dat: “Het raakt aan het welzijn van de medewerkers en aan de werkmotivatie.” Volgens Ton Twigt van Deviaa zullen mensen die in angst leven nooit leren. Daar is een veilige omgeving voor nodig. “Waar regeert de angst en hoe creëer je veiligheid? Belangrijk daarbij is persoonlijk volwassen leiderschap en zelfreflectie. Dicht bij de werknemers staan en de ruimte geven dingen te delen die van belang zijn voor goed functioneren.” Voor Nick Vlot van de Vlot Groep gaat het vooral om bewustwording: “Waar ligt het probleem en wat is er nodig omdat te tackelen. Is dat bekend dan kunnen we gericht adviseren.”
Het parkeren van de directie
Raoul Bandell van SERIS Security vindt bedrijfscultuur bepalend voor werkveiligheid. Hij noemt de oude alfa-macho cultuur als remmend voor veiligheid en geeft als voorbeeld de gereserveerde parkeerplaatsen voor een directie: “Je hebt dan echt een probleem als je daar gaat staan met je auto. Dit is een cultuur van machtsgebruik. Die werkverhouding zegt iets over de veilige werkomgeving en de ruimte om op gelijkwaardige wijze iets bespreekbaar te maken. Voelen we die veiligheid om elkaar aan te spreken.” John van Schelt: “Een medewerker die net te horen heeft gekregen ernstig ziek te zijn of geldproblemen heeft, denkt niet aan veiligheid.” John vraagt zich af hoe je daar mee omgaat. Dan moet de veiligheid er volgens Raoul zijn om die privézaken te kunnen bespreken. Gelijkheid is belangrijk.
Waar ligt grens tussen privé- en werkomgeving?
Ton Twigt ziet in zijn praktijk veel problemen rond verlies en rouw. “Waar ligt de grens in begeleiding tussen werk en privé? Het kan het zijn dat iemand de eerste tijd nog goed functioneert maar na een half jaar problemen krijgt. Je volgt iemand in de werkrelatie maar wat kun je daarbuiten? Dan gaat het om het bieden van een veilige werkomgeving waar je problemen kunt delen en je als werkgever mee kan denken in oplossingen. Een vertrouwenspersoon van buiten?” Peter Matze: “We hebben hier bij KNAP een cultuur van openheid, maar dan heb je toch nog altijd de vraag wat kun je wel of niet delen. Zeker als je collega’s ook privé kent.” Volgens Nick Vlot gaan we van het denken naar het aanvoelen. “Wat kan wel, wat kan niet?”
‘Mag ik je aanraken?’
Marja Walraven is Sector Manager bij STC Next locatie Heijplaat. Het biedt faciliteiten die professionals voorzien van veiligheidstrainingen. Met als doel de eerste inzet te kunnen leveren als het er echt op aan komt. “Trainingen bij ons zijn vaak heel fysiek, denk daarbij aan- en van boord stappen van boten daarbij kan je je regelmatig de vraag stellen of de instructeur moet helpen of van lichamelijk contact af moet zien.” John van Schelt stelt regelmatig bij trainingen de vraag ‘mag ik je aanraken?’
Wat is veilig en niet veilig voor twee kanten?
Peter Matze ziet dat ook bij ziekteverzuim: “Wat mag je vragen en wat niet?” “Dat is ook weer bedrijfscultuur”, volgens Raoul Bandell. “Het gaat om het duidelijk maken van verwachtingen. Mensen zijn vooral op zichzelf gericht. Als je verwachtingen niet uitspreekt ontstaan er teleurstellingen.” Peter en Ton stellen dezelfde vraag; ‘Wat mogen we van elkaar verwachten?’ ‘Als iedereen aan zichzelf werkt, wordt aan iedereen gewerkt.’
Open deur
Marja Walraven: “Bij STC hebben we een platte organisatie. De deur staat bij mij altijd open. Ook informatie is veilig bij mij. Dat kan alleen als je je zelf ook toegankelijk en kwetsbaar opstelt.”
Voor John van Schelt is je kwetsbaar opstellen een elementair aspect van leiderschap. “Als ik niet lekker sliep ging ik in de nacht naar de beveiligingsbedrijven. Eerst schrok men, maar na uitleg wat ik kwam doen was er wederzijds respect. Geen wantrouwen maar zorg. Ik heb er veel van geleerd.”
Bij de beveiliging van de Olympische Spelen 2024 in Parijs hadden de medewerkers van SERIS te maken met het weer uit alle seizoenen. “Er werden bij warm weer door ons bedrijf parasols en bidons verstrekt. Er was uit de top van ons bedrijf aandacht voor de zorgen en de werkomstandigheden van onze collega’s ter plekke.” Het gaat om betrokkenheid ook bij ziekte van medewerkers. Maar in hoeverre zit je daar als werkgevers voor je eigen belang. Ton Twigt: “Gelijkheid kun je nastreven maar je wordt nooit gelijk. In hoeverre ben je voor je medewerkers 100 % te vertrouwen?” Dat geldt ook bij loonbeslag en fysiek disfunctioneren bij bijvoorbeeld beveiligingsfuncties. Hoever kun je treden in iemands privéleven? Bij STC Next bieden ze medewerkers ander werk aan als het werk te zwaar wordt. Marja Walraven wijst tevens op de periodieke keuringen van de instructeurs. “We weten van elkaar dat dit belangrijke meetmomenten zijn. De verwachtingen zijn helder.”
Wanneer is de medewerker veilig?
Moet je streven naar 100% vertrouwen? John van Schelt: “Je doet er alles aan maar 100% vertrouwen krijg je niet.” Er moet voldoende oog zijn voor een basishouding volgens Ton Twigt: “Wat zijn de grenzen, maak ze bespreekbaar. Deel de verantwoordelijkheid.” Daarom is Marja Walraven vaak op de werkvloer. “Denk met mij mee. Waarom werken we zo. Wat zou je willen veranderen. Gaat het, kan ik ergens meehelpen, wat heb je van mij nodig om verder te komen?” Voor Peter Matze gaat het om de balans tussen belangen en verwachtingen. In veel bedrijven is veiligheid nog een bijbaan. In de praktijk ziet Raoul Bandell dat veiligheid wordt overruled door procedures. Bijvoorbeeld bij een zelfmoord ontdekt door een medewerker van SERIS. Er werd van buiten meer aandacht besteedt aan of de afgesproken beveiligingsdienstverlening weer direct werd uitgevoerd dan aan de beveligingsmedewerker die de traumatische ervaring had.
Tijden zijn wel veranderd
Erik IJzerman ziet dat er inmiddels anders wordt omgegaan met bijvoorbeeld mensen met Burn Out klachten. In het verleden ontbrak het vaak aan sociale veiligheid. “Burn out? Je was gek. Er was weinig begrip. Daar is nu meer begrip en hulp voor.” Ook voor wet betreft de wensen v.w.b. arbeidsvoorwaarden is veel veranderd. Ton Twigt ziet dat jonge instromers andere behoeften hebben en dat ook uitspreken en eisen. “Deeltijd, hoog salaris en maximale vrijheid.” Belangrijk is dan, volgens Eric IJzerman, om kennis en ervaring van de oudere werknemer vast te houden. Marja Walraven vertelt van haar zoon die vaart en die enorme salarisverschillen ziet voor hetzelfde werk. Het principe dat de kosten van levensonderhoud in landen van herkomst bepalend zijn voor het inkomen, geldt in die sector. “Werknemers uit verschillende landen krijgen andere bedragen.”
Breindruk
Door social media, games en constant digitaal contact ontstaat breindruk. Ton Twigt ziet dat dit steeds vaker problemen geeft. Steeds open staan en communiceren kost veel energie en zorgt voor minder concentratie bij het werken. Is daarom juist extra beveiliging nodig bij de machines waarmee wordt gewerkt? Volgens Peter Matze komt bij concentratieverlies de veiligheid van de werkmiddelen en machines in beeld. “Wij zijn gespecialiseerd in veiligheidsoplossingen zoals machineafschermingen en veiligheidssensoren. Machines en werkmiddelen moeten een basisveiligheid bieden om ondoordachte fouten te kunnen voorkomen. We noemen ons werk ook wel KNAP doordacht.”
Geen bijzaak maar noodzaak
Tot slot kwam de veilige bedrijfsomgeving aan de orde. Ook de veiligheidsregels moeten gelden voor externe inhuur die werk verrichten op bedrijfsterreinen. Marja ziet bijvoorbeeld glazenwassers zonder enige beveiliging. Veel bedrijven hebben strikte veiligheidsvoorwaarden en handhaven die strak. Die hanteren een zero tolerance beleid. Veiligheid is dan ook een imago kwestie. Voor Nick Vlot is het belangrijk dat er een intrinsieke motivatie voor veiligheid is. “Het is nu in veel organisaties een bijzaak en geen noodzaak. Het moet daarom aan de voorkant geregeld zijn.” Het is de kern van de zaak.
